Leczenie bólu przewlekłego jest bardzo skomplikowane ze względu na to, że mechanizm powstawania bólu przewlekłego jest bardzo złożony i często nie ma jednej konkretnej przyczyny (np. uszkodzenia ciała w konkretnym miejscu), którą można by leczyć.
Niestety, wybór leków w tym wypadku nie jest tak prosty, jak zapisanie antybiotyku w przypadku infekcji.
Często leczenie farmakologiczne musi być bardziej złożone, zwykle też nie jest jedynym środkiem zalecanym w procesie leczenia bólu.
Niektóre leki, które zapisuje Ci specjalista mogą nie wydać się oczywiste (np. zapisywanie leków przeciwdrgawkowych).
Jednak, każda osoba doświadczająca bólu przewlekłego jest inna, inny jest mechanizm powstawania bólu, a specjalista, do którego zwracasz się o pomoc wie, co robi i chce dobrać takie leczenie, które zminimalizuje Twoje cierpienie.
prof.dr hab.n.med.Jan Dobrogowski
Co i dlaczego proponuje Ci się w procesie leczenia bólu?
1. Analgetyki (leki przeciwbólowe)
Do leków tych zaliczamy zarówno leki nieopioidowe jak np. paracetamol, pyralgina, niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, diklofenak), jak również opioidy (np. tramadol, morfina). Analgetyki są przeznaczone do leczenia bólu ostrego, ale także przewlekłego.
Analgetyki nieopioidowe to najczęściej stosowane leki przeciwbólowe na świecie. Stosujemy je bez recepty np. na bóle głowy, zęba czy bolesne miesiączki. Są to leki bardzo bezpieczne pod warunkiem, iż przestrzegamy zaleceń lekarza i czytamy ulotki tych leków. Będą skuteczne w bólu o małym i umiarkowanym nasileniu, a pyralgina także w bólu o dużym nasileniu.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) przepisywane przez lekarza pomagają w bólu o podłożu zapalnym, np. reumatoidalne zapalenie stawów czy zwyrodnienia stawów. Leki te mogą jednak uszkadzać żołądek lub nerki, powodować zawały serca, a także osłabiać działanie leków stosowanych w nadciśnieniu tętniczym, dlatego bez porozumienia z lekarzem nie należy stosować NLPZ dłużej niż 10 dni. Nie powinno się tych leków łączyć ze sobą, np. połączenie diklofenaku i ibuprofenu nie zadziała silniej przeciwbólowo, ale może zwiększyć ryzyko objawów niepożądanych.
Leki takie jak paracetamol i pyralgina nie działają przeciwzapalnie, nie powodują też uszkodzeń żołądka, nerek i zawałów serca. Można je łączyć z NLPZ, ponieważ mają inne mechanizmy działania, które wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają.
2. Analgetyki opioidowe
Analgetyki opioidowe są stosowane w bólu o umiarkowanym i dużym nasileniu u chorych na nowotwór, ale także u chorych bez nowotworu, cierpiących z powodu nieuleczalnego bólu.
PAMIĘTAJ!
Nie stosuj leków przeciwbólowych z grupy NLPZ dłużej niż 10 dni bez porozumienia z lekarzem.
Nie stosuj w jednym dniu dwóch różnych leków z grupy NLPZ,
Nie stosuj dawek leków nieopioidowych wyższych niż te przepisane w ulotce lub zalecone przez lekarza,
Można łączyć ze sobą paracetamol i NLPZ albo pyralginę i NLPZ,
Można łączyć ze sobą analgetyki nieopioidowe i opioidy.
3. Leki przeciwdepresyjne
Zastanawiasz się, dlaczego lekarz przepisał Ci antydepresanty, skoro nie masz depresji, a cierpisz z powodu przewlekłego bólu? Czytając informacje na portalu zapewne zorientowałeś się już, jak bardzo Twoje emocje i nastrój związane są z przetwarzaniem informacji bólowych na poziomie neuronalnym.
Co więcej, znasz też mechanizm powstawania bólu przewlekłego − w dużym stopniu jest on związany ze zmianami czynnościowymi i strukturalnymi ośrodkowego układu nerwowego.
Osoby doświadczające bólu przewlekłego mają zaburzony poziom neuroprzekaźników w mózgu − niższy poziom serotoniny, noradrenaliny, czy dopaminy, co wpływa nie tylko na odczuwanie przewlekłego bólu, ale też na nastrój, jakość snu, czy apetyt. Leki przeciwdepresyjne mogą pomóc wyrównać poziom neuroprzekaźników, tym samym przynosząc ulgę w cierpieniu.
Leki te także działają przeciwbólowo w bólu neuropatycznym, czyli powstającym po uszkodzeniu nerwu np. po infekcji półpaścem. Leki te mają niestety także skutki uboczne − może wystąpić przybieranie na wadze, zaparcia, suchość w jamie ustnej, niekiedy zaburzenia koncentracji. Mogę też wchodzić w interakcję z innymi lekami, dlatego o wszystkich lekarstwach, które bierzesz oraz wszelkich niepokojących objawach, które obserwujesz zawsze poinformuj lekarza.
4. Leki przeciwdrgawkowe
Stosowanie tego rodzaju leków może być dla Ciebie równie enigmatyczne, co stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Pierwotnym celem stosowania tych leków jest minimalizowanie drgawek w przebiegu epilepsji.
W badaniach okazało się jednak, że leki te są bardzo skuteczne w leczeniu bólu neuropatycznego.
Prawdopodobnie działają w taki sposób na mózg i układ nerwowy, że hamują aktywność neuronów, które odpowiadają m.in. za wystąpienie bólu neuropatycznego, ale także za inne przewlekłe dolegliwości bólowe. To dlatego lekarz może Ci zaproponować ten sposób leczenia.
Podsumowując ten krótki opis wybranych leków, które może zapisać Ci lekarz, zastanówmy się, jakie są dobre strony leczenia farmakologicznego, a także, na co powinieneś zwrócić uwagę podczas leczenia, aby było ono efektywne.
Dobre strony leczenia farmakologicznego:
- leki mogą być bardzo efektywnym i szybkim sposobem uśmierzenia bólu
- prawidłowo dawkowane leki zazwyczaj wywołują bardzo mało skutków ubocznych
- działanie leków jest odwracalne, odstawienie leku po krótkim czasie spowoduje, że organizm całkowicie się z niego oczyści
Na co powinieneś zwrócić uwagę:
- nie stworzono dotychczas leku, który leczyłby ból przewlekły, dlatego leczenie tego schorzenia jest bardzo trudne i wymaga niekiedy wypróbowania wielu różnych środków, także połączeniu leków o różnych mechanizmach działania,
- zażywanie leków może wiązać się z wystąpieniem skutków ubocznych, niektóre leki mogą wpływać także na Twoje samopoczucie oraz funkcje poznawcze, np. koncentrację,
- nie ma jednego leku, który działałby na wszystkie osoby zmagające się z przewlekłym bólem – to, że dany lek pomógł Twojemu znajomemu, niestety nie znaczy, że zadziała także u Ciebie,
- odstawienie leku może powodować dodatkowe objawy powodujące dyskomfort, np. problemy ze snem, czy uczucie niepokoju,
- leki mogą powodować uzależnienie – należy bardzo ostrożnie podchodzić do kwestii zwiększania dawek leku, a także obserwować, czy lek naprawdę nam pomaga, czy bierzemy go po prostu z przyzwyczajenia.
Niektóre rodzaje bólu przewlekłego
Bóle głowy i twarzy
Ból w obrębie głowy i twarzy jest jedną z częstych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza. Chorzy odczuwający te bóle trafiają zwykle do lekarzy pierwszego kontaktu, neurologów, laryngologów i stomatologów.
Ból w chorobie nowotworowej
Dokładna ocena występowania bólu u chorych na nowotwór jest bardzo trudna. Często dolegliwości bólowe występują już we wczesnych etapach choroby nowotworowej, a w jej fazie terminalnej ból pojawia się u większości chorych.
Ból w narządzie ruchu
Najczęściej spotykanym rodzajem bólu przewlekłego są zespoły bólowe narządu ruchu towarzyszące takim schorzeniom jak: choroba zwyrodnieniowa stawów, zapalenie stawów, zmiany pourazowe, osteoporoza, układowe choroby tkanki łącznej czy nowotwory.
Ból przebijający w chorobie nowotworowej
Ból przebijający – ostry, przemijający ból, który przyjmuje postać napadów i nakłada się
na dotychczas istniejące, stałe dolegliwości towarzyszące danej chorobie. Dotyczy 40-60% chorych leczonych z powodu bólu nowotworowego.