Zasady
leczenia bólu
LECZENIE PACJENTA POWINNO OPIERAĆ SIĘ NA:
Leczeniu przyczynowym – u pacjenta z bólem ostrym lub przewlekłym po zebraniu wywiadu i badaniu przedmiotowym lekarz powinien rozpoznać przyczynę bólu i rozważyć możliwości jej leczenia; przykładem takiego leczenia chorego z bólem ostrym jest unieruchomienie złamanej kończyny, leczenie przyczyny bólu pozwala na znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych;
Leczeniu objawowym – leczenie to polega na stosowaniu farmakoterapii i metod niefarmakologicznych w celu zmniejszenia nasilenia bólu i poprawy jakości życia; powinno być stosowane łącznie z leczeniem przyczynowym (ból ostry i przewlekły) lub zamiast leczenia przyczynowego (zwykle ból przewlekły), w sytuacji, gdy przyczyna bólu jest nieznana (np. fibromialgia) lub niemożliwa do usunięcia (np. bolesna polineuropatia cukrzycowa).
Wybór leczenia objawowego stosowanego łącznie z przyczynowym lub zamiast przyczynowego zależy także od: diagnostyki różnicowej zespołu bólowego, oceny stopnia nasilenia choroby (choroba nowotworowa), oceny korzyści i ryzyka proponowanej metody terapeutycznej (np. metody interwencyjne, silne analgetyki opioidowe).
W każdej diagnostyce i terapii pacjenta z bólem istotna jest współpraca interdyscyplinarna oraz odpowiednia komunikacja z zespołem terapeutycznym, pacjentem i jego opiekunami.
Podstawowa zasada objawowego leczenia bólu to stosowanie farmakoterapii i metod niefarmakologicznych dobranych indywidualnie dla danego pacjenta:
1. farmakoterapia – analgetyki nieopioidowe, opioidy, koanalgetyki,
2. metody interwencyjne (anestezjologiczne i chirurgiczne), fizjoterapia, metody psychologiczne, metody alternatywne i komplementarne.
Wybór metody (metod) opiera się na charakterystyce bólu, jego rodzaju, etiologii, dostępności danej metody leczniczej, jej skuteczności i bezpieczeństwie oraz indywidualnych potrzebach pacjenta.
Zgodnie z nowoczesnym podejściem przy wyborze leku przeciwbólowego bierzemy pod uwagę:
1. nasilenie bólu – analgetyki nieopioidowe nie będą skuteczne w bólu o nasileniu powyżej 4 w skali numerycznej
2. mechanizm powstawania bólu – mechanizm działania leku przeciwbólowego musi być kompatybilny z mechanizmem powstawania bólu
3. indywidualne uwarunkowania pacjenta – choroby współistniejące, ryzyko objawów niepożądanych, ryzyko interakcji lekowych
W przypadku bólu ostrego czy związanego z chorobą nowotworową u większości pacjentów skuteczna jest odpowiednio dobrana farmakoterapia oparta na zaleceniach ekspertów zagranicznych i krajowych. Zawsze należy również rozważyć stosowanie innych metod, np. technik analgezji regionalnej. Należy pamiętać, że ból ostry powinien być leczony szybko i skutecznie.
U chorego z bólem przewlekłym zalecane jest łączne stosowanie różnych metod leczenia bólu (leczenie multimodalne, wielodyscyplinarne). Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (ang.
Interna-tional Association for the Study of Pain – IASP zaleca ten sposób leczenia. Ma to na celu poprawę skuteczności leczenia bólu, uzyskanie większej sprawności i poprawę jakości życia pacjentów, nawet pomimo utrzymywania się doznań bólowych. Bardzo ważne w procesie leczenia jest aktywne współuczestnictwo pacjenta i współodpowiedzialność za wynik terapii.
