Zastanówmy się, w jaki sposób ból przewlekły może wpływać na poszczególne aspekty Twojego życia i co możesz z tym zrobić.
Każda osoba cierpiąca z powodu bólu przewlekłego tak naprawdę doświadcza go inaczej.
Jak ból wpływa na różne aspekty Twojego życia?
Przez wiele lat w podejściu do leczenia chorób fizycznych dominował tzw. model biomedyczny.
Zakładał on, że aby wyjaśnić przyczyny dolegliwości i opracować proces leczenia, należy odnaleźć wręcz namacalne, fizyczne dowody, że w naszym ciele dzieje się coś niedobrego, np. rany, urazy, przyczyny genetyczne, problemy rozwojowe, wirusy. Zgodnie z tym modelem każda osoba w podobnym stanie fizycznym powinna radzić sobie z chorobą w podobny sposób, co oczywiście nie sprawdza się w praktyce. Ponadto nie odpowiadał on, dlaczego u pewnych osób dane choroby rozwijają się częściej oraz czemu osoby wyglądające na zdrowe narzekają na swój stan fizyczny.
Zaczęto rozwijać model, który poza czynnikami natury biologicznej brał pod uwagę także kombinację czynników psychologicznych i społecznych. To, w jaki sposób rozwinie się choroba zależy od postrzegania przez daną osobę tego, co dzieje się w jej organizmie.
Oto czynniki, które razem opisują człowieka w sposób całościowy:
1. czynniki biologiczne/fizyczne (ból i inne problemy medyczne, kondycja fizyczna, stan wszystkich układów organizmu, czyli np. mięśniowego, kostnego, nerwowego itp),
2. psychologiczne (osobowość, temperament, myślenie, uwaga, pamięć, doświadczenia, przekonania, samoocena, poczucie własnej skuteczności, poczucie kontroli, stres),
3. społeczne (status ekonomiczny i stan posiadania, zatrudnienie, to skąd pochodzisz i gdzie się wychowałeś, jakie wartości wyznajesz, religia, relacje społeczne, zainteresowania).
Każdy z nich oddziałuje na pozostałe, co w efekcie wpływa na to, jak się czujesz na co dzień i jak funkcjonujesz w życiu. Pewne czynniki mogą wzmacniać, a inne zmniejszać natężenie Twojego bólu. Jest to dobra wiadomość, ponieważ wybierając działania, które obniżają ból np. w obszarze psychologicznym, możesz sprawić, że Twój ból fizyczny stanie się łatwiejszy do zniesienia i tym samym będziesz mógł np. częściej uczestniczyć w spotkaniach towarzyskich.
Poniżej znajduje się znajdziesz przykłady konkretnych zachowań, które mogą zwiększać lub zmniejszać odczuwanie bólu.
1. Czynnik fizyczny
wzmożone lub zmniejszone napięcie mięśniowe to czynnik zwiększający ból, a techniki relaksacji to czynnik zmniejszający ból
2. Myśli
katastrofizowanie to czynnik zwiększający ból, a racjonalne myślenie to czynnik zmniejszający ból
skupienie się na bólu to czynnik zwiększający ból, a odwracanie uwagi od bólu to czynnik zmniejszający ból
3. Emocje, uczucia
depresja lub złość to czynnik zwiększający ból, a podważanie negatywnych uczuć to czynnik zmniejszający ból
stres, zamartwianie się to czynnik zwiększający ból, a ćwiczenia i techniki relaksacji to czynnik zmniejszający ból
4. Zachowania
unikanie lub nadmierna aktywność to czynnik zwiększający ból, a dostosowanie aktywności fizycznej do swoich możliwości to czynnik zmniejszający ból
brak zaangażowania w aktywności dające przyjemność i satysfakcję to czynnik zwiększający ból, a podejmowanie przyjemnych aktywności to czynnik zmniejszający ból
6. Interakcje społeczne
izolacja społeczna to czynnik zwiększający ból, a pozytywne spędzanie czasu z bliskimi osobami to czynnik zmniejszający ból
brak lub zbyt dużo wsparcia to czynnik zwiększający ból, a wolontariat, zaangażowanie w społeczność to czynnik zmniejszający ból
Warto zauważyć, że wymienione wyżej czynniki to działania, na które masz wpływ. Oczywiście doświadczanie bólu przewlekłego nie wynika z Twojej winy i nie jesteś odpowiedzialny/odpowiedzialna np. za występowanie Twoich dolegliwości, urazy, których doznałeś/doznałaś, bezradność lekarzy czy niską skuteczność pewnych form terapii. Jednak jest wiele działań, które mogą podnieść Twoją jakość życia i zmniejszyć subiektywne odczuwanie bólu.
Jak ćwiczyć i dostosować aktywności do swoich możliwości?
Aby zapobiec sytuacjom, gdzie pojawia się błędne koło unikania lub nadmiernej aktywności, konieczne jest nauczenie się dostosowana tempa i rytmu aktywności do własnych możliwości. Na czym to polega? Wyobraź sobie, że masz do pomalowania niewielki pokój.
Jak się w końcu wyspać?
Na dobry sen może wpływac wiele czynników. Niektóre mogą pogorszyc jego jakość, ale istnieje wiele rzeczy, które możesz zzrobić, abyś w końcu się wyspał/wyspała.
Jak radzić sobie z negatywnymi myślami?
Myśli mają związek z emocjami, dlatego gdy przeżywamy trudne emocje to nasze myśli mogą być nielogiczne – określa się to jako zniekształcenia poznawcze. Występują one u wszystkich ludzi, lecz u osób z dolegliwościami, takimi jak ból mogą być bardziej nasilone i trwalsze.
Jak i dlaczego należy się relaksować?
Umiejętność stosowania technik relaksacji jest fundamentalna w radzeniu sobie z bólem przewlekłym. Niestety, wielu cierpiących na tę chorobę nigdy jej nie stosowało lub nie jest przekonanych, że może ona byc pomocna. Znasz pewnie to uczucie, gdzy po męczącym dniu wchodzisz do wanny wypełnionej ciepłą wodą. Czujesz, jak Twoje napięte mięśnie stają sie rozluźnione, ciało staje się przyjemnie ciężkie, a unoszenie się na wodzie nie sprawia żadnego wysiłku. Techniki relaksacyjne mają na celu właśnie osiągnięcie takiego stanu, w którym zarówno w Twoim ciele jak i głowie panujące uczucie spokoju, rozluźnienia, doświadczania chwili obecnej.
Jak czerpać więcej przyjemności z życia?
Najważniejszym celem wszystkich Twoich starań jest poprawa jakości życia. Nawet pomimo występowania w nim bólu, możesz mieć życie, które jest wartościowe, pełne sensu i obfitujące w pozytywne wydarzenia. Dodanie Twojemu życiu przyjemności pomaga oderwać myśli od bólu, przynajmniej na chwilę.
