Pomiar i kontrola bólu

 

NA CZYM POLEGA POMIAR I KONTROLA BÓLU?

W klinicznej ocenie pacjenta z bólem nie są dostępne obiektywne, a jedynie subiektywne metody oceny nasilenia bólu. Najczęściej w ocenie nasilenia bólu stosowana jest skala numeryczna NRS ( SKALA 0-10 PUNKTÓW) – gdzie 0 oznacza całkowity brak bólu, a 10 oznacza ból o maksymalnym natężeniu, jakie pacjent może sobie wyobrazić.

Aby dokonać oceny bólu u pacjenta za pomocą tej skali, lekarz powinien wyjaśnić pacjentowi na czym polega badanie i upewnić się, że pacjent wszystko właściwie rozumie i potrafi określić, jakie natężenie przyjmuje jego ból. Chory za pomocą słów, a dokładniej liczb ocenia swój ból. Jeśli lekarz zastosuje przy tym wizualizację, chociażby 10 cm linijkę z podziałką, na której pacjent wskaże swoje natężenie bólu, to wówczas jest to skala wizualno-analogowa (VAS). Na co dzień często w rozmowie pacjenci stosują skalę opisową (słowną), gdzie kolejne stopnie nasilenia bólu zastępują słowami: brak bólu, słaby, umiarkowany silny i niewyobrażalny ból.

Skale są potrzebne do oceny natężenia bólu oraz oceny skuteczności zaleconej i prowadzonej terapii, np. podczas kontrolnej wizyty u lekarza. Nasilenie bólu powinno być oceniane w spoczynku, w ruchu,  w danym momencie, ale także ocenia się największe nasilenie w ciągu ostatniej doby oraz średnie nasilenie w ciągu dnia. W tym celu pacjent może prowadzić dzienniczek kontroli bólu.

Ból klasyfikujemy według jego nasilenia. Poniższa tabela zawiera nasilenie oceniane w skali numerycznej (ang. numerical rating scale – NRS).

Tabela. Ocena nasilenia bólu według skali numerycznej NRS

Tabela 3. Ocena nasilenia bólu według skali numerycznej NRS

NASILENIE BÓLU

SKALA

łagodny

1-3

umiarkowany

4-6

silny

>7

OCENA BÓLU 

Do oceny bólu u dzieci lub osób z zaburzeniami poznawczymi i demencją można użyć skal obrazkowych (przedstawiających różne wyrazy twarzy).Każdorazowo wynik pomiaru nasilenia bólu musi być odnotowany w historii choroby pacjenta. Powtarzanie skali oceny bólu przez pacjenta na kolejnych wizytach pozwala na ocenę skuteczności leczenia.

Lekarz powinien przeprowadzić wywiad obejmujący najważniejsze aspekty bólu:

  1. Aktualne nasilenie bólu w skali numerycznej
  2. Nasilenie bólu w ciągu ostatniego tygodnia w skali numerycznej
  3. Ocena wpływu bólu na podstawowe elementy jakości życia – nastrój, sen, codzienne funkcjonowanie, praca zawodowa .
  4. Lokalizacja bólu, wymagającego leczenia
  5. Charakter bólu – tępy, ostry, piekący/palący, kłujący, jak rażenie prądem, stały, nawracający, napadowy
  6. Stosowane leki przeciwbólowe
  7. Skuteczność stosowanych leków przeciwbólowych
  8. Ulga po zastosowanym leczeniu
  9. Objawy niepożądane po zastosowanych lekach przeciwbólowych

Uzyskany za pomocą skali NRS wynik, wywiad i badanie przedmiotowe, stanowią podstawę do opracowania schematu diagnozy i leczenia bólu, który jest indywidualnie dostosowany do pacjenta i zależny również od chorób współistniejących.

Autor opracowania: dr n.med. Magdalena Kocot- Kępska, EDPM, Prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu, Zakład Badania i Leczenia Bólu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie