Ból nawracający, epizodyczny może być trudny w leczeniu, ponieważ wiele zalecanych terapii zaczyna działać z opóźnieniem i ma działanie długoterminowe, co w tym przypadku nie jest konieczne.
Możesz skorzystać z leków zaleconych przez Twojego lekarza jak np. tramadol, okresowe stosowanie gabapentyny lub pregabaliny.
Poradę można także uzyskać w specjalistycznym ośrodku leczenia bólu.
Postępowanie w przypadku bólu nawracającego
Gdzie mogę uzyskać dodatkową pomoc, aby lepiej zrozumieć, czym jest ból nawracający?
Najlepszym źródłem informacji jest Twój lekarz rodzinny, ale jeżeli pozostajesz również pod opieką specjalisty (na przykład diabetologa), to on również może odpowiedzieć na Twoje pytania.
Jeżeli nie będą w stanie Ci pomóc, powinni mieć możliwość skierowania Cię do poradni leczenia bólu. Najbliższą poradnię leczenia bólu w Polsce znajdziesz na stronie internetowej www.ptbb.pl.
Dodatkowe informacje o leczeniu bólu neuropatycznego
1. Leki stosowane w leczeniu bólu neuropatycznego i poza specjalistyczną poradnią leczenia bólu:
Wyróżniamy dwie grupy leków „na ból neuropatyczny” stosowanych np. przez lekarza rodzinnego jako leki pierwszego wyboru:
a. Leki przeciwdepresyjne.
W przypadku bólu neuropatycznego leki te są stosowane ze względu na ich działanie przeciwbólowe, a nie przeciwdepresyjne. Działają przeciwbólowo w dużo niższych dawkach niż dawki konieczne w leczeniu depresji, i działają przeciwbólowo także u pacjentów bez depresji. Przykładami leków z tej kategorii są amitryptylina i nowsze leki, takie jak duloksetyna.
b. Leki przeciwpadaczkowe.
Są również stosowane przeciwbólowo, a nie ze względu na ich działanie przeciwpadaczkowe. Mogą bardzo pomóc w „uspokajaniu” objawów neuropatii. Najczęściej stosuje się gabapentynę i pregabalinę. Karbamazepinę, lek starszej generacji, stosuje się wyłącznie u chorych z neuralgię trójdzielną.
Leki z obu tych grup mogą mieć działanie uspokajające, więc rozpoczyna się leczenie, zaczynając od niskich dawek, która są stopniowo zwiększane aż do osiągnięcia najskuteczniejszej dawki.
Pacjenci często przestają przyjmować lek, ponieważ już na początku leczenia występują u nich objawy uboczne, a nie odczuwają ulgi w bólu. Jeżeli jednak wytrwasz, objawy uboczne z dużym prawdopodobieństwem ulegną osłabieniu lub ustąpią, a pojawi się efekt przeciwbólowy. Czas do wystąpienia efektu przeciwbólowego może trwać nawet 20-40 dni stałego stosowanie leku.
W przypadku zlokalizowanego bólu ulgę może przynieść plaster z lidokainą (lidokaina to lek znieczulający miejscowo) lub krem z kapsaicyną (kapsaicyna to „ostry” składnik papryczki chili) do stosowania miejscowego (bezpośrednio na bolące miejsce).
W przypadku bardzo silnego bólu lekarz może krótkoterminowo przepisać tramadol lub silny opioid (np. buprenorfinę).
Jedynie lekarz specjalistycznej poradni leczenia bólu może zalecić Ci na ból neuropatyczny kannabinoidy (tzw. marihuana medyczna), plastry z kapsaicyną, silne opioidy (np. oksykodon, morfina), inne leki przeciwpadaczkowe lub przeciwdepresyjne. Leczenie tymi lekami, zalecone przez specjalistyczną poradnię leczenia bólu, może być kontynuowane przez lekarza rodzinnego lub innego specjalistę.
1. Leki stosowane w leczeniu bólu neuropatycznego w poradni leczenia bólu
W niniejszej części zapoznasz się, czego można się spodziewać w trakcie leczenia w specjalistycznej poradni leczenia bólu.
Ból neuropatyczny czasami udaje się złagodzić lekami z grupy opioidów. Większość opioidów jest dostępna wyłącznie na receptę, ponieważ są to silne leki, które mogą być nadużywane lub stanowić zagrożenie w przypadku nieprawidłowego użycia. Możesz znać niektóre z tych leków:
- kodeina, dihydrokodeina – raczej nie są skuteczne w bólu neuropatycznym
- tramadol, leki złożone np. tramadol w połączeniu z paracetamolem – do stosowania długoterminowego
- ściślej kontrolowane leki, które wymagają zachowania specjalnych środków bezpieczeństwa w zakresie ich przechowywania i przepisywania (np. morfina, oksykodon, metadon, tapentadol lub fentanyl). Leki z tej grupy są zalecane wyłącznie do stosowania specjalistycznego w leczeniu bólu neuropatycznego.
Stosowanie opioidów w leczeniu bólu neuropatycznego to kontrowersyjna kwestia. Dowody na ich korzyści nie są tak oczywiste, jak początkowo sądzono. Ponadto lekarze mają poważne obawy, że działania niepożądane opioidów mogą przeważać nad długoterminowymi korzyściami.
Jeżeli rozważasz rozpoczęcie przyjmowania leku z grupy opioidów, jak w przypadku każdego leku, należy szczerze porozmawiać ze specjalistą o ryzyku płynącym z ich stosowania i potencjalnych korzyściach. Jasno określ, co według Ciebie oznacza optymalną równowagę ulgi w bólu w stosunku do objawów ubocznych.
Mogłaś/eś również słyszeć o innych rodzajach leków w leczeniu bólu neuropatycznego do bardziej specjalistycznych zastosowań, jak na przykład ketamina (szerzej znana jako anestetyk weterynaryjny, który w bardzo niskich dawkach może łagodzić ból neuropatyczny) oraz preparaty do stosowania miejscowego, jak plastry z kapsaicyną (o znacznie silniejszym działaniu niż krem).
Leczenie niefarmakologiczne w poradni leczenia bólu
Niektóre rodzaje bólu neuropatycznego można leczyć przy pomocy złożonych implantowanych urządzeń wszczepianych do mózgu lub rdzenia kręgowego. Możliwe jest także leczenie operacyjne neuralgii trójdzielnej. Ten rodzaj leczenia nie jest często stosowany i rozważa się go wyłącznie, jeżeli leczenie bólu wszystkimi powyższymi metodami farmakologicznymi i niefarmakologicznymi nie przyniesie pożądanego skutku. Zabiegi te są oferowane wyłącznie w specjalistycznych ośrodkach i nie są skuteczne w leczeniu wszystkich rodzajów bólu neuropatycznego.
Niekiedy czasową ulgę przynosi blokada nerwu. Przykładem może tu być blokada korzenia nerwowego – roztwór środka znieczulającego o działaniu miejscowym i steroidu wstrzykuje się do kręgosłupa na poziomie, na którym korzeń nerwu może być na przykład uciskany w wyniku przemieszczenia dysku. Tego rodzaju blokady stosuje się jako tymczasowe uzupełnienie innych sposobów leczenia i ma na celu osiągnięcie szybszej kontroli bólu. Zwykle blokady takie nie są skuteczne długoterminowo.
Najczęstsze zespoły bólowe
Bóle głowy i twarzy
Ból w obrębie głowy i twarzy jest jedną z częstych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza. Chorzy odczuwający te bóle trafiają zwykle do lekarzy pierwszego kontaktu, neurologów, laryngologów i stomatologów.
Ból w chorobie nowotworowej
Dokładna ocena występowania bólu u chorych na nowotwór jest bardzo trudna. Często dolegliwości bólowe występują już we wczesnych etapach choroby nowotworowej, a w jej fazie terminalnej ból pojawia się u większości chorych.
Ból w narządzie ruchu
Najczęściej spotykanym rodzajem bólu przewlekłego są zespoły bólowe narządu ruchu towarzyszące takim schorzeniom jak: choroba zwyrodnieniowa stawów, zapalenie stawów, zmiany pourazowe, osteoporoza, układowe choroby tkanki łącznej czy nowotwory.
Ból przebijający w chorobie nowotworowej
Ból przebijający – ostry, przemijający ból, który przyjmuje postać napadów i nakłada się
na dotychczas istniejące, stałe dolegliwości towarzyszące danej chorobie. Dotyczy 40-60% chorych leczonych z powodu bólu nowotworowego.