Jak powstaje ból?  

Proces powstawania bólu jest zjawiskiem złożonym. W naszej skórze, mięśniach, stawach i narządach wewnętrznych znajdują się receptory bólowe wrażliwe na bodźce mechaniczne, termiczne czy chemiczne.

Działanie bodźca uszkadzającego na te receptory powoduje jego przetworzenie na impuls elektryczny. Impuls ten przewodzony jest za pomocą włókien nerwowych do rdzenia kręgowego i dalej do mózgu. W tym momencie uświadamiamy sobie, że coś nas boli.

W sytuacjach stresowych (np. wypadek komunikacyjny, pole walki) ok. 30% populacji może nie odczuwać bólu związanego z urazem. Jest to zjawisko tzw. analgezji indukowanej stresem i spowodowane jest uwolnieniem adrenaliny (tzw. hormon stresu). Ból ma nie tylko charakter somatyczny (czyli związany jest ze stanem naszego organizmu), ale jest zjawiskiem wielowymiarowym. Zatem oprócz fizjologicznego procesu odczuwania bólu, ważna jest także jego subiektywna percepcja, o której decyduje ośrodkowy układ nerwowy. Składają się na nią także aspekty emocjonalne: cierpienie i postawa wobec bólu oraz ekspresja bólu.

Oczywiście wszystko dzieje się w naszym mózgu.

Kiedy się zranisz, Twój organizm wysyła mnóstwo informacji do mózgu, aby zostało to zauważone. Wszystko po to, aby zapobiec lub jak najbardziej ograniczyć uszkodzenie Twojego ciała.  Niezliczona ilość komórek i nerwów rozpoczyna swoją pracę, by Cię chronić.  To właśnie jest rola ostrego bólu. Przypuśćmy, że uderzyłeś/uderzyłaś  się młotkiem w palec. Powstanie bólu obejmuje kilka etapów:

1. Transdukcja – na tym etapie następuje zmiana bodźca zewnętrznego – uderzenia młotkiem w palec – na impuls elektryczny.

2. Impuls elektryczny jest przewodzony nerwami biegnącymi od palca aż do rdzenia kręgowego.

3. Komórki nerwowe rdzenia kręgowego przesyłają powstały impuls do wzgórza. Struktura ta stanowi swoisty mózgowy ośrodek bólu. Poprzez wzgórze informacja na temat bólu dociera do kory mózgowej. Dzięki połączeniom i współpracy pomiędzy wieloma strukturami mózgu pobudzone zostają te obszary, które odpowiadają za czuciowe oraz emocjonalne doświadczanie bólu. Jednak na tym etapie nie dociera to na razie do naszej świadomości.

4. Modulacja bodźca – na tym etapie  zachodzi hamowanie, wzmacnianie oraz sumowanie bodźców bólowych. Inaczej mówiąc, praca neuronów wre, pobudzane są kolejne obszary, dzięki czemu już niedługo fakt, że zraniłeś się do Ciebie dotrze i … zapewne będzie to bolesne. Jednak podstawowym zadaniem modulacji jest hamowanie dopływu impulsu elektrycznego do mózgu, a odpowiadają za to specjalne sieci neuronów w naszym rdzeniu kręgowym, kontrolowane przez nasz mózg. Gdyby ich nie było, wówczas mózg – podobnie jak twardy dysk komputerowy – uległby przegrzaniu z powodu ogromniej ilości napływających informacji z obwodu. Przykładem działania takich układów jest analgezja pola walki. Terminem tym opisuje się sytuacje, gdy na skutek silnego stresu ( np. walka, pole bitwy, wypadek komunikacyjny) wydzielają się adrenalina i noradrenalina, które blokują przewodzenie bodźca bólowego do mózgu.

5. Percepcja – to jest ten moment, który obejmuje Twoje subiektywne odczucie bólu. Choć tak wiele dzieje się zanim dotrzemy do tego etapu, wszystko przebiega niesłychanie szybko. Już krótko, po uderzeniu młotkiem wiemy, że nas boli. Analiza i ocena bodźców bólowych zachodzi w korze mózgowej – informacja o bólu dociera wówczas do naszej świadomości. Co więcej, wzbudza w nas określone emocje. możemy przy okazji poczuć złość tyle razy mówiłem sobie, żeby uważać, kiedy używam młotka!, lęk czy na pewno to nic poważnego, ale też możemy nauczyć się czegoś nowego teraz już wiem, że zawsze powinienem  pracować  w rękawiczkach ochronnych.