Zintegrowana medycyna bólu

 

Według definicji Międzynarodowego Stowarzyszenia Badań nad Bólem, IASP zintegrowana medycyny bólu to skoordynowaną czasowo, kierowana mechanizmami, zindywidualizowana i oparta na dowodach integracja wielu interwencji w leczeniu bólu.

Opieka zintegrowana może łączyć strategie leczenia z różnych dziedzin medycyny komplementarnej/alternatywnej, medycyny tradycyjnej lub obu. Łączenie jakichkolwiek interwencji – niezależnie od tego, czy wiąże się to z połączeniem podejść konwencjonalnych z innymi podejściami, czy też nie – wymaga skoordynowanej współpracy między specjalistami a osobą cierpiącą ból.

ZINTEGROWANY PLAN LECZENIA BÓLU

Opracowanie i realizacja zintegrowanych planów leczenia bólu odbywa się optymalnie w ramach uzgodnionego modelu opieki wbudowanego w placówkę opieki zdrowotnej. Plany leczenia bólu to skoncentrowane na osobie i zindywidualizowane plany leczenia, które opierają się na biopsychospołecznej ocenie bólu danej osoby, jego wpływu i czynników przyczyniających się do jego wystąpienia, a także uwzględniają preferencje i zasoby danej osoby.

Plan powinien obejmować cele/rezultaty, które pacjent uznał za ważne dla siebie i uzgodnił z lekarzem. Wyniki oceny klinicznej należy zsyntetyzować w postaci przypadku i potwierdzić jako dokładne przez osobę leczoną. W planie opieki lekarz prowadzący powinien określić, które aspekty  (na przykład odczuwanie bólu, nastrój, poziom aktywności, i sen) będą objęte różnymi interwencjami i zaplanują kolejność i realizację tych interwencji. Lekarz powinien wyjaśnić plan opieki osobie poddawanej leczeniu, aby upewnić się, że istnieje wspólne zrozumienie tego, co ma nastąpić, oraz roli osoby leczonej i lekarza(-ów) prowadzącego(-ych) we wdrażaniu planu.

Plany leczenia bólu najlepiej opierają się na podejściu interdyscyplinarnym, dostosowanym do konkretnego przypadku. Podstawą podejścia interdyscyplinarnego jest zespół multidyscyplinarny, który ma uzgodnione podejście do diagnozy, celów leczenia i planów obejmujących obserwację i ocenę.

Model opieki definiuje się jako specyficzne dla danej jurysdykcji (lub miejsca) ramy oparte na dowodach, które określają, jaką opiekę należy otrzymać i w jaki sposób należy ją świadczyć w danej placówce, z lokalizacjami i dostosowaniami opartymi na lokalnych zasobach, infrastrukturze i potrzebach ludności (Speerin i in., 2020).

Model opieki powinien także obejmować określenie i uzgodnienie ról i obowiązków pacjenta oraz jego świadczeniodawców w ramach modelu opieki. W praktyce istnieje wiele placówek opieki zdrowotnej, w których obecnie świadczona jest opieka integracyjna w przypadku braku spójnego modelu opieki.

Istnieją znaczne różnice, nawet pomiędzy krajami o wysokich dochodach, w zakresie, w jakim interdyscyplinarne modele opieki są możliwe dzięki zapewnianiu zespołów multidyscyplinarnych. Inaczej mówiąc, sama obecność wielodyscyplinarnego zespołu nie gwarantuje, że opieka będzie świadczona w sposób interdyscyplinarny. Taka opieka wymaga starannego planowania i regularnej komunikacji w zespole leczącym.

Korzyści ze stosowania zintegrowanych planów leczenia bólu są następujące:

Model opieki, który integruje różne interwencje/podejścia, zwiększa potencjał ukierunkowania na różne objawy i czynniki podtrzymujące klinicznych stanów bólowych. Ponadto istnieje większe prawdopodobieństwo, że plan opieki będzie odpowiadał preferencjom i celom każdej osoby. Dodatkową korzyścią jest to, że wdrożenie specjalnie ukierunkowanych i połączonych interwencji minimalizuje redundancję i maksymalizuje szanse na synergię leczenia. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, w których zasoby są ograniczone (np. w krajach o niskich i średnich dochodach) i gdzie korzyści można zmaksymalizować poprzez połączenie dostępnych zasobów w leczeniu bólu (np. niedrogie leki z prostymi strategiami edukacji i fizjoterapii).

WYZWANIA WIĄŻĄCE SIĘ Z WŁĄCZENIEM PODEJŚCIA INTEGRACYJNEGO DO PLANU LECZENIA BÓLU

Mogą istnieć ograniczenia oparte na systemie opieki zdrowotnej, takie jak ograniczenia w finansowaniu (np. dla dwóch lub więcej pracowników służby zdrowia leczących tego samego pacjenta w tym samym czasie lub w ramach ustalonego zespołu) lub brak porozumienia w sprawie względnych obowiązków pomiędzy różnymi świadczeniodawcami. 

Wyzwania te są powszechne na całym świecie, ale są bardziej widoczne w regionach o niskim statusie społeczno-ekonomicznym i ograniczonej wykwalifikowanej sile roboczej w służbie zdrowia (Sharma i in., 2019).

Oczekiwania pacjentów mogą również stanowić barierę, na przykład w przypadku rozbieżności między opieką oczekiwaną a opieką otrzymaną lub gdy pacjenci nie byli aktywnie zaangażowani i nie zrozumieli modelu opieki wdrażanego w ramach planu leczenia bólu.

Pracownicy ochrony zdrowia posiadający wiedzę specjalistyczną w zakresie bólu, a zwłaszcza ci posiadający wiedzę o opiece integracyjnej, mogą nie być dostępni w różnych sytuacjach (np. w krajach o niskich i średnich dochodach oraz w wiejskich i słabo społeczno-ekonomicznych regionach krajów o wysokich dochodach) aby wdrożyć takie plany leczenia bólu. Aby zapewnić wysokiej jakości leczenie bólu, potrzebne będą innowacyjne rozwiązania, na przykład wspólne projektowanie interwencji z użytkownikami końcowymi (zarówno lekarzami, jak i pacjentami). Gdy nie jest dostępny multidyscyplinarny klinicysta zajmujący się leczeniem bólu, zwłaszcza na obszarach wiejskich, wartościowe może okazać się przekrojowe szkolenie pracowników opieki zdrowotnej.

Integracyjna medycyna bólu jest konieczna, aby zająć się biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi obszarami bólu. Konieczne mogą okazać się dostosowania lokalne, aby dostosować je do potrzeb systemów opieki zdrowotnej i dostępnych zasobów. Historie sukcesu z jednego kraju można wypróbować i przetestować w innym, gdzie systemy opieki zdrowotnej i wartości kulturowe są podobne (na przykład Cardosa i in., 2012).

Bibliografia

  1. Cardosa M, Osman ZJ, Nicholas MK, Tonkin L, Williams A, Aziz KA, Ali RM, Dahari NM. Self-management of chronic pain in Malaysian patients: effectiveness trial with 1-year follow-up. Translational Behavioral Medicine 2012; 2 (1):30-37
  2. Sharma S, Blyth FM, Mishra SR, Briggs AM. Health system strengthening is needed to respond to the burden of pain in low- and middle-income countries and to support healthy ageing. J Glob health 2019; (2): 020317.
  3. Speerin R, Needs C, Chua J, Woodhouse LJ, Nordin M, McGlasson R, Briggs AM. Implementing models of care for musculoskeletal conditions in health systems to support value-based care. Best Pract Res Clin Rheumatol 2020; 34 (5): 10154